TRANH CHẤP ĐẤT ĐAI VÀ NHỮNG TRƯỜNG HỢP CẦN THIẾT PHẢI YÊU CẦU HỦY SỔ ĐỎ
- luatlongphan
- Jun 3
- 9 min read
Tranh chấp đất đai và việc yêu cầu hủy giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ đỏ) là một trong những vấn đề pháp lý rất phức tạp và có thể gây ra nhiều tranh cãi gay gắt trong thực tế đời sống. Khi xảy ra tranh chấp liên quan đến quyền sử dụng đất, trong một số tình huống, một bên đã được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, nhưng giấy chứng nhận này lại có dấu hiệu không đúng với quy định pháp luật về mặt thủ tục cấp giấy, hoặc được cấp dựa trên các thông tin, chứng cứ không chính xác, hoặc có sự sai phạm trong quá trình cấp giấy, từ đó dẫn đến việc phát sinh yêu cầu phải xem xét hủy bỏ giấy chứng nhận này nhằm bảo vệ quyền lợi hợp pháp và chính đáng của các bên liên quan trong vụ việc tranh chấp. Bài viết dưới đây sẽ phân tích một cách sâu sắc, chi tiết và toàn diện các trường hợp cụ thể mà theo quy định của pháp luật hiện hành, tranh chấp đất đai có thể dẫn tới việc phải yêu cầu hủy sổ đỏ.
Những trường hợp cụ thể nào tranh chấp đất đai có thể dẫn tới việc yêu cầu hủy sổ đỏ?
Theo quy định rõ ràng tại Khoản 21 Điều 3 của Luật Đất đai năm 2024, giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất được coi là văn bản pháp lý chính thức do Nhà nước cấp để xác nhận quyền sử dụng đất hợp pháp cũng như quyền sở hữu các tài sản liên quan gắn liền trên đất đó. Tuy nhiên, trong quá trình cấp giấy chứng nhận, nếu xảy ra sai phạm, sai sót hoặc cấp giấy không đúng quy định pháp luật, các bên có liên quan hoàn toàn có quyền yêu cầu hủy bỏ giấy chứng nhận này để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình.
Các căn cứ pháp lý cơ bản để yêu cầu hủy sổ đỏ gồm có:
Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất được cấp không đúng thẩm quyền của cơ quan có thẩm quyền;
Giấy chứng nhận cấp không đúng đối tượng được phép sử dụng đất theo quy định;
Giấy chứng nhận cấp sai về diện tích đất được ghi nhận trên giấy;
Đất không đáp ứng đủ điều kiện để được cấp giấy chứng nhận theo quy định của pháp luật;
Việc sử dụng đất không đúng mục đích đã được ghi nhận hoặc không phù hợp với quy hoạch sử dụng đất đã được phê duyệt.
Một số tình huống phổ biến điển hình dẫn đến yêu cầu hủy sổ đỏ trong thực tế tranh chấp đất đai gồm:
Tranh chấp xảy ra giữa các hộ gia đình, hàng xóm nhưng phần diện tích đất sử dụng thực tế của người này lại được cấp sổ đỏ đứng tên người kia;
Trong trường hợp mua bán đất đai bằng hình thức giấy tờ viết tay không được công chứng, nhưng người bán lại làm thủ tục để cấp sổ đỏ đứng tên mình đối với phần đất đã bán cho người mua;
Việc cho người khác ở nhờ trên đất, nhưng sau đó phát hiện người được cho ở nhờ tự ý làm hồ sơ xin cấp sổ đỏ đứng tên họ;
Sử dụng đất ổn định, lâu dài nhưng phát hiện phần đất đó đã được cấp giấy chứng nhận cho người khác một cách trái pháp luật.
Các phương thức pháp lý phổ biến để khởi kiện yêu cầu hủy sổ đỏ trong tranh chấp đất đai
Hiện nay, có hai con đường pháp lý chính được sử dụng phổ biến để tiến hành yêu cầu hủy sổ đỏ trong các vụ tranh chấp đất đai, đó là:
Khởi kiện hành chính
Phương thức này được áp dụng khi người dân hoặc tổ chức muốn hủy bỏ quyết định hành chính của cơ quan nhà nước về việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất;
Vụ án hành chính sẽ hướng vào việc xem xét quyết định cấp sổ đỏ có vi phạm pháp luật hay không, từ đó có thể hủy bỏ quyết định này;
Người khởi kiện phải cung cấp được các chứng cứ chứng minh việc cấp giấy chứng nhận trái quy định như sai thẩm quyền cấp, sai quy trình thủ tục hoặc vi phạm các điều kiện quy định;
Người bị kiện trong trường hợp này là cơ quan nhà nước đã cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất;
Lưu ý rằng, tòa án trong vụ án hành chính chỉ xem xét việc hủy quyết định hành chính cấp giấy, không giải quyết tranh chấp về phần diện tích đất thực tế nếu có mâu thuẫn giữa các bên.
Khởi kiện dân sự
Căn cứ tại Khoản 1 Điều 34 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015, khi giải quyết các tranh chấp dân sự, Tòa án có thẩm quyền hủy các quyết định cá biệt của cơ quan, tổ chức hoặc cá nhân nếu quyết định đó vi phạm pháp luật, xâm phạm đến quyền và lợi ích hợp pháp của các bên liên quan;
Do đó, trong trường hợp giải quyết tranh chấp dân sự về quyền sử dụng đất, người khởi kiện hoàn toàn có quyền yêu cầu Tòa án tuyên hủy giấy chứng nhận quyền sử dụng đất nếu có đủ căn cứ chứng minh giấy chứng nhận này được cấp trái pháp luật.
Quy trình thủ tục khởi kiện tranh chấp đất đai có kèm theo yêu cầu hủy sổ đỏ
Để tiến hành khởi kiện yêu cầu hủy giấy chứng nhận quyền sử dụng đất trong tranh chấp đất đai, người khởi kiện cần nắm rõ thẩm quyền giải quyết, cũng như các quy định về hồ sơ và thủ tục tố tụng trước Tòa án nhằm đảm bảo quyền lợi hợp pháp của mình. Mặc dù về cơ bản, quy trình khởi kiện và giải quyết tranh chấp đất đai theo hướng khởi kiện hành chính hoặc dân sự có nhiều điểm tương đồng, song vẫn tồn tại những điểm khác biệt quan trọng cần lưu ý.
Thẩm quyền của Tòa án trong việc giải quyết yêu cầu hủy sổ đỏ
Theo Khoản 4 Điều 34 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015, thẩm quyền xét xử các vụ án dân sự có liên quan đến việc hủy quyết định cá biệt (trong đó có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất) được xác định dựa trên quy định tương ứng của Luật Tố tụng Hành chính về thẩm quyền giải quyết.
Theo đó, theo Khoản 1 Điều 136 Luật Đất đai năm 2024, việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất thuộc thẩm quyền của Ủy ban nhân dân cấp huyện hoặc cấp tỉnh tùy theo từng trường hợp cụ thể. Do đó, các vụ việc kiện hủy sổ đỏ được cấp bởi UBND cấp huyện hoặc UBND cấp tỉnh thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án nhân dân cấp tỉnh theo quy định tại Khoản 2 và Khoản 4 Điều 32 Luật Tố tụng Hành chính.
Ngoài ra, Công văn số 196/TANDTC-PC ngày 03/10/2023 của TAND tối cao cũng đã xác nhận việc thẩm quyền giải quyết thuộc về Tòa án cấp tỉnh đối với cả hai hình thức khởi kiện hành chính hoặc dân sự yêu cầu hủy sổ đỏ.
Tuy nhiên, trong thực tế có hai tình huống khác nhau về thẩm quyền:
Trường hợp thứ nhất: Tòa án cấp tỉnh có thẩm quyền giải quyết cả việc hủy giấy chứng nhận quyền sử dụng đất lần đầu hoặc hủy các trang đăng ký biến động đất đai;
Trường hợp thứ hai: Tòa án cấp tỉnh chỉ giải quyết hủy giấy chứng nhận quyền sử dụng đất lần đầu, còn Tòa án cấp huyện có thẩm quyền giải quyết đối với việc hủy các trang đăng ký biến động.
Chuẩn bị hồ sơ và tài liệu khi khởi kiện tranh chấp đất đai yêu cầu hủy sổ đỏ
Tùy thuộc vào loại thủ tục tố tụng hành chính hay dân sự, người khởi kiện sẽ chuẩn bị đơn khởi kiện và các tài liệu đính kèm theo mẫu quy định khác nhau:
Trong trường hợp khởi kiện dân sự, khi vừa khởi kiện hủy sổ đỏ vừa yêu cầu đòi lại đất, người khởi kiện sử dụng mẫu đơn số 23 – DS theo Nghị quyết 01/2017/NQ-HĐTP;
Trường hợp khởi kiện hành chính để chỉ yêu cầu hủy sổ đỏ, người khởi kiện sử dụng mẫu đơn số 01-HC theo Nghị quyết 02/2017/NQ-HĐTP.
Ngoài đơn khởi kiện, cần chuẩn bị các tài liệu, hồ sơ như:
Biên bản hòa giải không thành do Ủy ban nhân dân cấp xã lập (trong trường hợp hòa giải bắt buộc);
Bản sao chứng minh nhân dân, căn cước công dân hoặc hộ chiếu của người khởi kiện;
Các giấy tờ liên quan đến nguồn gốc và quá trình sử dụng đất của người khởi kiện;
Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hoặc quyền sở hữu nhà ở (nếu có);
Danh mục tài liệu, chứng cứ kèm theo đơn khởi kiện.
Đặc biệt, tài liệu, chứng cứ phải đủ để chứng minh quyền và lợi ích hợp pháp của người khởi kiện bị xâm phạm. Trường hợp chưa đầy đủ, người khởi kiện có thể bổ sung thêm trong quá trình giải quyết vụ án theo yêu cầu của Tòa án.
Các bước cơ bản trong quy trình khởi kiện và giải quyết tranh chấp đất đai có yêu cầu hủy sổ đỏ
Quy trình này được thực hiện theo Luật Tố tụng Hành chính năm 2015 hoặc Bộ luật Tố tụng Dân sự năm 2015, bao gồm các bước chính sau:
Bước 1: Nộp đơn khởi kiện
Người khởi kiện gửi đơn khởi kiện cùng các tài liệu chứng cứ đến Tòa án có thẩm quyền bằng cách:
Nộp trực tiếp tại trụ sở Tòa án;
Gửi qua dịch vụ bưu chính;
Gửi trực tuyến qua Cổng Dịch vụ công Quốc gia (nếu có).
Bước 2: Nhận và xử lý đơn khởi kiện
Thẩm phán xem xét đơn và có thể:
Yêu cầu sửa đổi, bổ sung đơn nếu thiếu hoặc sai sót;
Tiến hành thụ lý vụ án theo
quy định nếu hồ sơ đầy đủ và đúng thẩm quyền.
Bước 3: Hòa giải hoặc đối thoại tại Tòa án
Tòa án tổ chức hòa giải, đối thoại giữa các bên tranh chấp nhằm tìm giải pháp hòa giải, tránh kéo dài thủ tục tố tụng.
Bước 4: Tổ chức xét xử và ra quyết định
Nếu hòa giải không thành, Tòa án tiến hành xét xử vụ án và ra bản án, quyết định giải quyết yêu cầu hủy sổ đỏ, đồng thời giải quyết các vấn đề liên quan đến tranh chấp đất đai nếu có.
Bước 5: Thi hành bản án
Bản án, quyết định của Tòa án có hiệu lực pháp luật thì được thi hành theo quy định nhằm đảm bảo quyền lợi hợp pháp của các bên.
Dịch vụ tư vấn pháp lý của Luật Long Phan PMT
Khi gặp phải tranh chấp đất đai và cần yêu cầu hủy Sổ đỏ, việc nhờ đến sự tư vấn và hỗ trợ của luật sư chuyên nghiệp là rất cần thiết để đảm bảo quyền lợi và tăng cơ hội giải quyết thành công. Luật Long Phan PMT cung cấp các dịch vụ:
Tư vấn pháp lý ban đầu: Phân tích vụ việc, đánh giá căn cứ pháp lý, xác định thẩm quyền, ước tính chi phí và thời gian, thu thập chứng cứ.
Soạn thảo hồ sơ khởi kiện: Chuẩn bị đơn khởi kiện, các tài liệu kèm theo, hướng dẫn người sử dụng đất thực hiện thủ tục.
Tham gia giải quyết tranh chấp tại Tòa án: Đại diện khách hàng tham gia phiên tòa, bảo vệ quyền lợi hợp pháp, trình bày chứng cứ, đối chất.
Hỗ trợ hậu tố tụng: Khiếu nại, kháng cáo, đề nghị thi hành án.
Tư vấn giải pháp hòa giải, thương lượng: Giúp các bên tìm giải pháp ngoài Tòa án để nhanh chóng kết thúc tranh chấp.
Việc yêu cầu hủy sổ đỏ trong các vụ tranh chấp đất đai là một thủ tục pháp lý quan trọng, giúp đảm bảo quyền sử dụng đất được thực hiện đúng theo quy định pháp luật, bảo vệ quyền lợi chính đáng của người sử dụng đất. Tuy nhiên, để yêu cầu hủy giấy chứng nhận quyền sử dụng đất thành công, người khởi kiện cần chuẩn bị kỹ càng hồ sơ, chứng cứ và nắm vững quy trình pháp lý. Long Phan PMT cam kết cung cấp dịch vụ tư vấn chuyên nghiệp, nhanh chóng và hiệu quả, giúp Quý khách hàng giải quyết các vấn đề pháp lý liên quan một cách thuận lợi và đúng quy định. Liên hệ ngay hotline 1900636387 để được tư vấn miễn phí.
>>> Xem thêm:
Comments