QUY ĐỊNH VỀ CHẤM DỨT HỢP ĐỒNG KHI MỤC ĐÍCH KHÔNG ĐẠT
- luatlongphan
- 2 days ago
- 6 min read
Trong thực tiễn giao kết và thực hiện hợp đồng dân sự, không phải lúc nào các bên cũng đạt được mục tiêu như kỳ vọng ban đầu. Có nhiều tình huống khách quan hoặc chủ quan khiến cho việc thực hiện hợp đồng không còn mang lại giá trị thiết thực, hoặc việc tiếp tục thực hiện sẽ gây thiệt hại, không phù hợp với hoàn cảnh mới. Để điều chỉnh những tình huống đó, Bộ luật Dân sự năm 2015 đã quy định đầy đủ và cụ thể các căn cứ chấm dứt hợp đồng trong trường hợp mục đích thực hiện không còn đạt được. Việc hiểu rõ quy định pháp luật, lựa chọn biện pháp phù hợp và tuân thủ quy trình hợp lý sẽ giúp các bên chủ động xử lý hợp đồng một cách đúng đắn, giảm thiểu rủi ro và bảo vệ tốt quyền lợi hợp pháp.
Căn cứ pháp lý về chấm dứt hợp đồng khi mục đích không thực hiện được
Bộ luật Dân sự năm 2015 tại Điều 422, Điều 425, Điều 428... quy định rõ những trường hợp một bên có quyền yêu cầu chấm dứt hợp đồng khi mục đích ký kết hợp đồng không thể đạt được. Trong đó, có thể kể đến các căn cứ chính như sau:
Bên kia vi phạm nghiêm trọng nghĩa vụ đã cam kết trong hợp đồng.
Thời gian thực hiện nghĩa vụ bị chậm trễ kéo dài, làm cho việc tiếp tục thực hiện không còn mang lại hiệu quả.
Hoàn cảnh thực hiện thay đổi cơ bản do yếu tố khách quan, khiến nghĩa vụ không thể hoàn thành hoặc không còn phù hợp với thực tế.
Không thể thực hiện hợp đồng do lý do bất khả kháng hoặc mất đối tượng hợp đồng.
Cụ thể, tại Điều 425, nếu bên có nghĩa vụ không thể thực hiện được hợp đồng (toàn bộ hoặc một phần), làm cho mục tiêu của bên có quyền không thể đạt được thì bên có quyền được hủy bỏ hợp đồng và yêu cầu bồi thường nếu có thiệt hại. Ngoài ra, theo Điều 428, nếu bên kia vi phạm nghiêm trọng nghĩa vụ, bên bị ảnh hưởng có quyền đơn phương chấm dứt mà không phải bồi thường, với điều kiện phải thông báo kịp thời.
Các cách thức và thủ tục chấm dứt hợp đồng hợp pháp
Thương lượng, thỏa thuận chấm dứt hợp đồng
Đây là phương án ưu tiên trong mọi quan hệ hợp đồng. Khi phát sinh hoàn cảnh khiến mục tiêu ban đầu không còn khả thi, các bên nên tiến hành thảo luận, cùng thống nhất việc điều chỉnh hoặc chấm dứt hợp đồng. Thỏa thuận cần được thể hiện bằng văn bản, nêu rõ lý do chấm dứt, thời điểm có hiệu lực, biện pháp xử lý tài sản, nghĩa vụ tài chính còn tồn đọng, và các vấn đề phát sinh khác. Thỏa thuận hợp pháp này có giá trị ràng buộc và có thể dùng làm căn cứ nếu có tranh chấp.
Đơn phương chấm dứt khi có căn cứ pháp lý
Nếu không thể đạt được thỏa thuận, một bên có quyền đơn phương chấm dứt trong các trường hợp pháp luật cho phép như: vi phạm nghiêm trọng nghĩa vụ, thay đổi hoàn cảnh cơ bản, hoặc hợp đồng không thể thực hiện được. Thủ tục yêu cầu gửi văn bản thông báo cho bên còn lại, nêu rõ lý do, căn cứ pháp lý, thời điểm chấm dứt. Nếu không thông báo mà gây thiệt hại, bên chấm dứt sẽ phải chịu trách nhiệm bồi thường theo quy định tại khoản 2 Điều 428 BLDS 2015.
Khởi kiện tại Tòa án
Nếu giữa các bên không đạt được thỏa thuận và không có quyền đơn phương chấm dứt, hoặc có tranh chấp liên quan đến nghĩa vụ bồi thường, bên có quyền có thể khởi kiện yêu cầu Tòa án xác định việc chấm dứt và xử lý hậu quả pháp lý. Theo Điều 189 và 203 BLTTDS 2015, cần chuẩn bị đầy đủ hồ sơ khởi kiện gồm: đơn, chứng cứ, hợp đồng, văn bản trao đổi, các chứng từ chứng minh tổn thất… Tòa án sẽ xác định tính hợp lý của yêu cầu và giải quyết các hệ quả như: hoàn trả tài sản, thanh toán công nợ, phạt vi phạm, bồi thường…
Những lưu ý quan trọng trong quá trình giải quyết
Thẩm quyền giải quyết: Tòa án có thẩm quyền thường là nơi bị đơn cư trú hoặc theo thỏa thuận hợp lệ giữa các bên (Điều 39 và 40 BLTTDS 2015).
Nghĩa vụ tài chính: Nguyên đơn phải nộp tạm ứng án phí sơ thẩm theo Nghị quyết 326/2016/UBTVQH14, tùy theo giá trị tranh chấp.
Thời hiệu khởi kiện: Là 03 năm kể từ thời điểm biết hoặc phải biết quyền lợi bị xâm phạm (Điều 429 BLDS 2015).
Thời gian giải quyết: Tùy theo tính chất vụ việc nhưng tối đa có thể lên đến 6 tháng chuẩn bị xét xử và 1–2 tháng mở phiên tòa, có thể kéo dài nếu phức tạp.
Giá trị pháp lý của thông báo chấm dứt: Thông báo phải chính xác về nội dung, gửi đúng hình thức, có xác nhận bên nhận để đảm bảo hiệu lực pháp lý.
Bằng chứng mục đích không đạt được: Phải chứng minh rõ ràng thông qua hợp đồng, tài liệu giao dịch, hoàn cảnh thực tế.
Giải đáp một số vấn đề thường gặp
Xác định mục đích hợp đồng dựa trên điều khoản, bản chất hợp đồng, thư từ trao đổi, ý chí các bên tại thời điểm ký kết (Điều 404 BLDS 2015).
Hoàn cảnh thay đổi cơ bản phải khách quan, bất ngờ, gây tổn thất lớn hoặc khiến mục tiêu ban đầu bị vô hiệu hóa (Điều 420 BLDS 2015).
Sự kiện bất khả kháng có thể là lý do khiến hợp đồng không thể tiếp tục, và là căn cứ miễn trách nhiệm hoặc chấm dứt (Điều 351 và 156 BLDS 2015).
Hủy bỏ và đơn phương chấm dứt khác nhau về hiệu lực: hủy bỏ làm hợp đồng vô hiệu từ đầu; đơn phương chấm dứt chỉ ảnh hưởng từ thời điểm thông báo (Điều 423 và 428 BLDS).
Phạt vi phạm chỉ được áp dụng khi có thỏa thuận trong hợp đồng (Điều 418 BLDS).
Trường hợp không xác định rõ mục đích, tòa án sẽ xem xét thông lệ, bối cảnh giao dịch và bản chất hợp đồng để đánh giá.
Có thể thương lượng sửa đổi hợp đồng thay vì chấm dứt, nếu các bên đồng ý điều chỉnh mục tiêu hoặc điều kiện thực hiện (Điều 421 BLDS).
Dịch Vụ Luật Sư Trong Việc Chấm Dứt Hợp Đồng
Để bảo vệ tốt nhất quyền và lợi ích hợp pháp, Quý khách nên nhờ luật sư:
Phân tích nội dung hợp đồng và điều kiện thực tế;
Đề xuất phương án xử lý phù hợp (đơn phương/thỏa thuận/khởi kiện);
Soạn thảo các văn bản cần thiết (thông báo, thỏa thuận, đơn khởi kiện...);
Đại diện trước tòa, thương lượng và giám sát thi hành bản án;
Tư vấn biện pháp phòng ngừa rủi ro trong hợp đồng tương lai.
Tóm lại, chấm dứt hợp đồng do mục đích thực hiện không đạt được là một tình huống pháp lý được điều chỉnh rõ ràng trong Bộ luật Dân sự hiện hành. Việc áp dụng đúng căn cứ, lựa chọn hình thức phù hợp và tuân thủ đầy đủ quy trình sẽ giúp các bên hạn chế tranh chấp và thiệt hại. Mỗi phương thức xử lý – từ thỏa thuận, đơn phương đến khởi kiện – đều có hệ quả và yêu cầu riêng biệt. Do đó, việc tham vấn ý kiến chuyên môn từ các luật sư có kinh nghiệm sẽ là giải pháp tối ưu để xử lý hiệu quả, đúng quy định và đảm bảo lợi ích pháp lý. Long Phan PMT cam kết cung cấp dịch vụ tư vấn chuyên nghiệp, nhanh chóng và hiệu quả, giúp Quý khách hàng giải quyết các vấn đề pháp lý liên quan một cách thuận lợi và đúng quy định. Liên hệ ngay hotline 1900636387 để được tư vấn miễn phí.
>>> Xem thêm:
Comments