LỰA CHỌN TÒA ÁN TRONG TRANH CHẤP HỢP ĐỒNG MUA BÁN TÀI SẢN
- luatlongphan
- 3 days ago
- 6 min read
Quyền chọn Tòa án giải quyết tranh chấp hợp đồng mua bán tài sản là một cơ chế pháp lý linh hoạt, cho phép các bên trong quan hệ hợp đồng chủ động xác định cơ quan có thẩm quyền xét xử theo lãnh thổ. Theo quy định của Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015 (BLTTDS), các bên có thể thỏa thuận lựa chọn Tòa án giải quyết tranh chấp hoặc nguyên đơn có thể tự mình thực hiện quyền lựa chọn này trong những trường hợp luật định. Tuy nhiên, việc thực hiện quyền này phải đảm bảo phù hợp với thẩm quyền theo cấp và quy tắc tố tụng khác.Bài viết này sẽ phân tích cụ thể các căn cứ pháp lý, điều kiện, và thực tiễn áp dụng nhằm giúp các bên bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp trong giao dịch dân sự.
Ai có quyền lựa chọn Tòa án giải quyết tranh chấp?
Pháp luật hiện hành ghi nhận hai chủ thể có thể thực hiện quyền lựa chọn Tòa án trong tranh chấp mua bán tài sản:
Các bên tham gia hợp đồng
Theo điểm b khoản 1 Điều 39 BLTTDS 2015, các bên có thể cùng nhau thỏa thuận bằng văn bản về Tòa án có thẩm quyền giải quyết tranh chấp. Thỏa thuận này có thể được ghi nhận ngay trong hợp đồng hoặc thông qua văn bản riêng biệt được lập sau. Để có hiệu lực, việc thỏa thuận cần rõ ràng, minh bạch và không vi phạm thẩm quyền riêng biệt hoặc thẩm quyền theo cấp.
Nguyên đơn
Trong trường hợp hợp đồng không có điều khoản lựa chọn Tòa án, nguyên đơn được quyền tự mình lựa chọn Tòa án giải quyết vụ việc theo quy định tại Điều 40 BLTTDS 2015, miễn là thuộc phạm vi được luật cho phép. Điều này tạo điều kiện thuận lợi để nguyên đơn chủ động khởi kiện tại Tòa án phù hợp với hoàn cảnh thực tế.
Việc xác định chính xác ai có quyền chọn Tòa án giúp tránh các tranh chấp về thẩm quyền và đảm bảo tính hợp pháp trong suốt quá trình giải quyết.
Điều kiện để việc lựa chọn Tòa án có hiệu lực
Để thỏa thuận lựa chọn Tòa án có giá trị pháp lý, các bên cần đáp ứng đầy đủ các yêu cầu sau:
Về thẩm quyền lãnh thổ và cấp xét xử
Tòa án được chọn phải thuộc nơi cư trú hoặc nơi có trụ sở của nguyên đơn.
Đồng thời, việc chọn Tòa án cũng phải tuân thủ quy định về thẩm quyền theo cấp xét xử được quy định tại Điều 35 và Điều 37 BLTTDS 2015.
Thời điểm thiết lập thỏa thuận
Các bên có thể xác lập thỏa thuận lựa chọn Tòa án:
Ngay tại thời điểm ký kết hợp đồng mua bán tài sản.
Hoặc sau khi tranh chấp phát sinh, thông qua văn bản thỏa thuận bổ sung.
Chỉ khi đáp ứng đầy đủ các điều kiện pháp lý nói trên thì Tòa án mới chấp nhận và thụ lý vụ án. Nếu không, Tòa án có thể từ chối với lý do không đúng thẩm quyền.
Các trường hợp nguyên đơn được tự lựa chọn Tòa án
Theo Điều 40 BLTTDS 2015, trong một số tình huống đặc biệt, nguyên đơn được pháp luật cho phép tự chọn nơi nộp đơn khởi kiện mà không cần sự đồng thuận từ bị đơn:
Bị đơn không rõ nơi cư trú hoặc trụ sở: nguyên đơn có thể chọn nơi cư trú cuối cùng của bị đơn hoặc nơi bị đơn có tài sản.
Tranh chấp liên quan đến chi nhánh của tổ chức: nguyên đơn có thể chọn nơi có trụ sở chính hoặc chi nhánh.
Bị đơn ở nước ngoài: nguyên đơn có thể chọn nơi hợp đồng được thực hiện tại Việt Nam.
Các bị đơn ở nhiều địa phương khác nhau: nguyên đơn được phép chọn một trong các địa phương để khởi kiện.
Tranh chấp phát sinh từ hợp đồng: nguyên đơn có thể chọn nơi thực hiện hợp đồng.
Những quy định này tạo điều kiện để nguyên đơn linh hoạt trong việc xác định nơi khởi kiện, đồng thời tránh được tình trạng chậm trễ trong giải quyết tranh chấp.
Xử lý tình huống Tòa án từ chối thụ lý do không đúng thẩm quyền
Nếu Tòa án ra quyết định từ chối nhận đơn hoặc không xử lý hồ sơ do cho rằng không thuộc thẩm quyền, các bên có thể thực hiện khiếu nại theo Điều 499 BLTTDS 2015. Cụ thể:
Thời hạn khiếu nại: 15 ngày kể từ ngày nhận được quyết định hoặc biết về hành vi bị khiếu nại.
Gia hạn thời gian khiếu nại: Trong trường hợp có sự kiện bất khả kháng hoặc trở ngại khách quan, thời gian đó không tính vào thời hiệu.
Cơ quan giải quyết khiếu nại:
Nếu khiếu nại hành vi, quyết định của Thẩm phán: do Chánh án Tòa án đang giải quyết vụ việc xử lý.
Nếu khiếu nại Chánh án: do Chánh án Tòa án cấp trên trực tiếp xử lý theo Điều 504 BLTTDS 2015.
Một số câu hỏi thường gặp về lựa chọn Tòa án
Có bắt buộc phải chọn Tòa án nơi nguyên đơn cư trú?
Không bắt buộc. Các bên có thể thỏa thuận chọn Tòa án khác nếu không vi phạm quy định về thẩm quyền đặc thù hoặc thẩm quyền theo cấp.
Nếu hợp đồng không có thỏa thuận lựa chọn Tòa án thì xử lý thế nào?
Theo điểm a khoản 1 Điều 39 BLTTDS 2015, thẩm quyền sẽ thuộc về Tòa án nơi bị đơn cư trú hoặc đặt trụ sở.
Tranh chấp liên quan đến bất động sản có được chọn Tòa án không?
Không. Theo quy định tại điểm c khoản 1 Điều 39, chỉ Tòa án nơi có bất động sản mới có thẩm quyền giải quyết.
Nếu nguyên đơn khởi kiện sai thẩm quyền?
Tòa án sẽ trả lại đơn khởi kiện theo Điều 192 hoặc chuyển hồ sơ theo Điều 41 nếu đã thụ lý.
Hình thức hợp lệ của thỏa thuận chọn Tòa án?
Phải được lập bằng văn bản – dưới dạng điều khoản trong hợp đồng hoặc thỏa thuận riêng.
Có thể thay đổi Tòa án sau khi đã nộp đơn không?
Chỉ được thay đổi nếu có lý do đặc biệt và được Tòa án chấp thuận. Việc lựa chọn ban đầu xác lập thẩm quyền.
Khi nào Tòa án từ chối thụ lý vụ án đã có thỏa thuận chọn Tòa án?
Khi thỏa thuận không hợp lệ: không rõ ràng, không đúng hình thức, vi phạm thẩm quyền riêng biệt.
Tranh chấp có yếu tố nước ngoài thì sao?
Nếu thuộc thẩm quyền chung của Tòa án Việt Nam, các bên vẫn có thể chọn Tòa án Việt Nam theo quy định tại Điều 469 và 470 BLTTDS 2015.
Dịch vụ hỗ trợ pháp lý trong tranh chấp hợp đồng mua bán tài sản
Luật sư tại Long Phan PMT cung cấp dịch vụ tư vấn và giải quyết tranh chấp hợp đồng mua bán tài sản một cách chuyên nghiệp, bao gồm:
Phân tích điều khoản hợp đồng, đánh giá rủi ro pháp lý;
Tư vấn chiến lược xử lý tranh chấp, thương lượng và hòa giải;
Soạn đơn khởi kiện và chuẩn bị hồ sơ đầy đủ;
Đại diện tham gia tố tụng tại Tòa án;
Tư vấn thủ tục thi hành bản án hoặc quyết định của Tòa án.
Việc lựa chọn Tòa án giải quyết tranh chấp hợp đồng mua bán tài sản không chỉ là quyền lợi mà còn là một chiến lược pháp lý cần được cân nhắc kỹ lưỡng. Thấu hiểu và tuân thủ đúng các quy định pháp luật sẽ giúp các bên đảm bảo quyền lợi hợp pháp và tiết kiệm thời gian, chi phí trong quá trình giải quyết tranh chấp. Long Phan PMT cam kết cung cấp dịch vụ tư vấn pháp lý chuyên sâu, kịp thời và hiệu quả nhằm hỗ trợ khách hàng xử lý tranh chấp một cách thuận lợi và đúng quy định pháp luật. Liên hệ ngay hotline 1900636387 để được tư vấn miễn phí.
>>> Xem thêm:
コメント