NHỮNG TRƯỜNG HỢP ĐƯỢC MIỄN CHẤP HÀNH HÌNH PHẠT TÙ

luatlongphan
Jun 10
6 min read

Câu hỏi “Những trường hợp nào được miễn chấp hành hình phạt tù?” luôn là thắc mắc phổ biến và được nhiều người quan tâm, nhất là những ai hoặc người thân đang trong quá trình thi hành án phạt tù. Theo quy định pháp luật hiện hành của Việt Nam, việc miễn chấp hành hình phạt tù không phải là vấn đề ngẫu nhiên mà phải dựa trên các điều kiện và thủ tục nghiêm ngặt được luật định rõ ràng. Bài viết sau đây sẽ cung cấp một cách toàn diện và chi tiết nhất về các trường hợp được miễn chấp hành hình phạt tù, phân biệt rõ ràng với các khái niệm tương tự, đồng thời hướng dẫn các thủ tục liên quan giúp người đọc hiểu và áp dụng đúng quy định.

Phân biệt miễn chấp hành hình phạt tù và miễn hình phạt

Trước hết, cần làm rõ sự khác biệt cơ bản giữa hai khái niệm “miễn chấp hành hình phạt tù” và “miễn hình phạt” – bởi vì dù gần giống nhau về tên gọi, nhưng bản chất pháp lý và hậu quả của chúng lại khác biệt rõ rệt.

Về bản chất:

Miễn chấp hành hình phạt tù là trường hợp người phạm tội đã bị kết án và có bản án tuyên phạt hình phạt tù, nhưng sau đó Tòa án có quyết định cho phép họ không phải thực hiện toàn bộ hoặc một phần thời gian chấp hành hình phạt tù theo bản án đã tuyên. Đây là biện pháp khoan hồng trong giai đoạn thi hành án.
Miễn hình phạt lại là việc Tòa án quyết định không áp dụng hình phạt tù hoặc hình phạt khác đối với người phạm tội ngay từ khi xét xử, bởi lẽ việc thi hành hình phạt được cho là không cần thiết hoặc không phù hợp, nhằm thể hiện tính nhân đạo trong luật hình sự.

Về hậu quả pháp lý:

Người được miễn hình phạt ngay từ đầu sẽ không bị ghi án tích, tức là không bị coi là có tiền án, bởi họ không bị áp dụng hình phạt.
Trong khi đó, người được miễn chấp hành hình phạt tù vẫn được coi là có án tích cho đến khi thực hiện các thủ tục xóa án tích theo quy định.

Về điều kiện và thủ tục:

Cả hai đều có những điều kiện và thẩm quyền quyết định khác nhau theo quy định tại Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017), Luật Thi hành án hình sự năm 2019 và các văn bản hướng dẫn thi hành.

Các trường hợp được miễn chấp hành hình phạt tù theo quy định pháp luật

Căn cứ vào các điều khoản trong Bộ luật Hình sự năm 2015 (Điều 62) cùng với các nghị quyết, hướng dẫn thi hành án, những trường hợp cụ thể được miễn chấp hành hình phạt tù bao gồm:

Người bị kết án được miễn chấp hành hình phạt tù khi được đặc xá hoặc đại xá

Đặc xá là hình thức khoan hồng đặc biệt do Chủ tịch nước quyết định tha tù trước thời hạn cho người đang chấp hành án tù trong những dịp đặc biệt như các ngày lễ lớn hoặc các sự kiện trọng đại của đất nước, nhằm thể hiện sự khoan dung và nhân đạo của Nhà nước.
Đại xá là quyết định đặc biệt của Quốc hội nhằm tha tội hoàn toàn cho một nhóm phạm nhân hoặc một số loại tội phạm trong bối cảnh chính trị – xã hội quan trọng, mang tính chất khoan hồng mở rộng và toàn diện hơn đặc xá.

Việc miễn chấp hành hình phạt tù trong trường hợp này được thực hiện theo thủ tục do Nhà nước quy định, người bị kết án không cần trải qua thủ tục xin miễn mà được miễn theo quyết định chung.

Người bị kết án cải tạo không giam giữ hoặc tù có thời hạn đến 03 năm chưa chấp hành hình phạt tù

Nếu người bị kết án thuộc nhóm này chưa bắt đầu thi hành án, thì theo đề nghị của Viện trưởng Viện kiểm sát, Tòa án có thể quyết định miễn chấp hành hình phạt tù trong các trường hợp sau:

Người đó đã lập công sau khi bị kết án, nghĩa là có hành động giúp cơ quan chức năng phát hiện, truy bắt tội phạm khác; cứu người hoặc tài sản có giá trị lớn; có thành tích xuất sắc trong học tập, lao động hoặc công tác.
Người bị kết án mắc bệnh hiểm nghèo, các loại bệnh nghiêm trọng ảnh hưởng trực tiếp đến tính mạng hoặc khả năng tự phục vụ, chẳng hạn như ung thư giai đoạn cuối, HIV chuyển sang giai đoạn lâm sàng nghiêm trọng, lao nặng kháng thuốc, xơ gan cổ chướng, suy tim nặng hoặc suy thận.
Người chấp hành tốt các quy định pháp luật, đồng thời có hoàn cảnh gia đình đặc biệt khó khăn, và quan trọng nhất là đã được xác định không còn nguy hiểm cho xã hội nữa.

Hoàn cảnh gia đình đặc biệt khó khăn có thể là trường hợp gia đình bị thiên tai, ốm đau, mất thu nhập, hoặc người thân phải chăm sóc dài ngày, không có người giúp đỡ.

Người bị kết án phạt tù có thời hạn trên 03 năm chưa chấp hành hình phạt tù

Đối với nhóm phạm nhân có án tù trên 03 năm mà chưa bắt đầu chấp hành án, nếu họ đã lập được công lớn hoặc mắc bệnh hiểm nghèo, đồng thời không còn nguy hiểm cho xã hội, thì Viện trưởng Viện kiểm sát có thể đề nghị và Tòa án ra quyết định miễn chấp hành toàn bộ hình phạt.

Công lớn ở đây được hiểu là các thành tích hoặc hành động có ý nghĩa trọng đại trong việc hỗ trợ pháp luật hoặc bảo vệ tài sản có giá trị rất lớn, có sáng kiến được công nhận hoặc có thành tích xuất sắc.

Người bị kết án phạt tù đến 03 năm đã được tạm đình chỉ chấp hành hình phạt

Nếu trong thời gian tạm đình chỉ chấp hành án tù, người bị kết án có các biểu hiện tích cực như đã lập công, chấp hành tốt pháp luật, hoàn cảnh gia đình gặp khó khăn và không còn nguy hiểm cho xã hội thì theo đề nghị của Viện trưởng Viện kiểm sát, Tòa án có thể miễn chấp hành phần hình phạt còn lại.

Các trường hợp được miễn chấp hành hình phạt tù

Thẩm quyền và thủ tục xem xét miễn chấp hành hình phạt tù

Thẩm quyền: Cơ quan có thẩm quyền quyết định việc miễn chấp hành hình phạt tù là Tòa án nhân dân cấp tỉnh hoặc Tòa án quân sự cấp quân khu.
Thủ tục: Viện trưởng Viện kiểm sát có thẩm quyền lập hồ sơ đề nghị miễn chấp hành hình phạt tù. Hồ sơ gồm bản án, đơn xin miễn của người bị kết án, văn bản đề nghị của Viện kiểm sát và các giấy tờ chứng minh tình trạng lập công, bệnh hiểm nghèo hoặc hoàn cảnh gia đình khó khăn.

Sau khi nhận hồ sơ, trong vòng 15 ngày, Tòa án thành lập Hội đồng xét xử để xem xét và ra quyết định. Quyết định này sẽ được gửi cho các cơ quan, cá nhân có liên quan và cơ quan thi hành án sẽ tiến hành trả tự do cho người được miễn chấp hành hình phạt tù.

Một số câu hỏi thường gặp

Miễn chấp hành hình phạt tù khác giảm thời hạn chấp hành án ra sao?

Miễn chấp hành là không phải thi hành phần án tù được tuyên; giảm thời hạn là được giảm một phần thời gian phải chấp hành, còn phần còn lại vẫn phải tiếp tục thi hành.

Hành vi lập công phải được thực hiện khi nào?

Lập công phải xảy ra sau khi bản án có hiệu lực, hoặc trong thời gian tạm đình chỉ án tù.

Người bị kết án làm sao chứng minh chấp hành tốt pháp luật?

Thông qua xác nhận của chính quyền địa phương nơi cư trú hoặc nơi làm việc.

Có thể đề nghị miễn chấp hành hình phạt tù dựa trên nhiều căn cứ không?

Có, người bị kết án có thể kết hợp các căn cứ để tăng khả năng được miễn.

Việc xác định các trường hợp được miễn chấp hành hình phạt tù là rất quan trọng để đảm bảo quyền lợi hợp pháp cho người bị kết án và thể hiện tính nhân đạo trong việc thi hành pháp luật hình sự. Long Phan PMT cam kết cung cấp dịch vụ tư vấn pháp lý chuyên nghiệp, nhanh chóng và hiệu quả, giúp Quý khách hàng giải quyết các vấn đề pháp lý liên quan đến miễn chấp hành hình phạt tù một cách thuận lợi và đúng quy định pháp luật. Quý khách hàng có nhu cầu tư vấn, hỗ trợ xin vui lòng liên hệ ngay hotline 1900636387 để được tư vấn miễn phí.

Nguồn: Những trường hợp nào được miễn chấp hành hình phạt tù?

>>> Xem thêm: