CĂN CỨ ĐƯỢC MIỄN CHẤP HÀNH HÌNH PHẠT THEO BẢN ÁN HÌNH SỰ
- luatlongphan
- 5 hours ago
- 9 min read
Căn cứ để miễn chấp hành hình phạt theo bản án hình sự là những quy định pháp luật cụ thể cho phép người đã bị kết án trong một vụ án hình sự được hưởng quyền miễn trừ toàn bộ hoặc một phần hình phạt đã được tòa án tuyên. Đây là một trong những biểu hiện rõ nét của tính nhân đạo trong hệ thống pháp luật hình sự Việt Nam. Bài viết dưới đây sẽ phân tích sâu sắc về căn cứ pháp lý, thẩm quyền, quy trình cũng như các điều kiện để được miễn chấp hành hình phạt theo bản án hình sự, nhằm giúp người dân và các cơ quan liên quan nắm rõ hơn về quyền lợi và trách nhiệm trong lĩnh vực này.
Căn cứ pháp lý để được miễn chấp hành hình phạt theo bản án hình sự
Theo quy định tại Điều 62 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017), có một số trường hợp cụ thể được xem xét để miễn chấp hành hình phạt theo bản án hình sự. Căn cứ này bao gồm các tình huống chủ yếu sau:
Đặc xá hoặc đại xá: Người bị kết án có thể được miễn chấp hành hình phạt nếu được hưởng chính sách đặc xá hoặc đại xá do các cơ quan có thẩm quyền quyết định.
Người bị kết án phạt cải tạo không giam giữ hoặc phạt tù có thời hạn đến 3 năm nhưng chưa bắt đầu chấp hành hình phạt, có thể được tòa án xem xét miễn chấp hành hình phạt trong trường hợp họ đã:
Có thành tích lập công trong quá trình chấp hành án;
Mắc bệnh hiểm nghèo, bệnh tật nghiêm trọng;
Có hoàn cảnh gia đình đặc biệt khó khăn và xét thấy không còn nguy hiểm cho xã hội.
Người bị kết án phạt tù có thời hạn trên 3 năm chưa bắt đầu chấp hành án cũng có thể được miễn chấp hành toàn bộ hình phạt nếu đã lập công lớn hoặc mắc bệnh hiểm nghèo và không còn gây nguy hiểm cho xã hội.
Người bị kết án phạt tù đến 3 năm đã được tạm đình chỉ chấp hành hình phạt, nếu trong thời gian tạm đình chỉ họ có thành tích lập công hoặc chấp hành tốt pháp luật, hoàn cảnh gia đình khó khăn và không còn nguy hiểm, thì có thể được miễn chấp hành phần còn lại của hình phạt.
Người bị kết án phạt tiền, nếu đã thực hiện một phần hình phạt tiền nhưng gặp hoàn cảnh kinh tế đặc biệt khó khăn do thiên tai, hỏa hoạn, tai nạn hoặc ốm đau kéo dài không thể tiếp tục thi hành, hoặc đã lập công lớn, tòa án có thể miễn phần tiền phạt còn lại.
Người bị phạt cấm cư trú hoặc quản chế, nếu đã chấp hành ít nhất một nửa thời gian và cải tạo tốt, có thể được xem xét miễn phần còn lại của hình phạt.
Thẩm quyền đề nghị miễn chấp hành hình phạt theo bản án hình sự
Thẩm quyền đề nghị và quyết định miễn chấp hành hình phạt được phân định rõ ràng dựa trên từng trường hợp cụ thể:
Đối với các án phạt tù:
Viện trưởng Viện kiểm sát là người có quyền đề nghị việc miễn chấp hành hình phạt trong các trường hợp người bị kết án phạt tù trên 3 năm chưa chấp hành, hoặc người bị phạt tù đến 3 năm đã tạm đình chỉ chấp hành và đáp ứng các điều kiện.
Tòa án nhân dân cấp tỉnh hoặc tòa án quân sự cấp quân khu sẽ là cơ quan xem xét và ra quyết định miễn chấp hành hình phạt.
Đối với trường hợp người bị phạt cấm cư trú hoặc quản chế:
Cơ quan thi hành án hình sự cấp huyện nơi người đó đang chấp hành án sẽ đề nghị miễn.
Tòa án nhân dân cấp huyện là cơ quan có thẩm quyền quyết định.
Riêng đối với việc miễn chấp hành hình phạt theo hình thức đặc xá hoặc đại xá:
Quốc hội có thẩm quyền quyết định việc đại xá, theo quy định tại Khoản 11 Điều 70 Hiến pháp 2013.
Chủ tịch nước có thẩm quyền quyết định việc đặc xá theo Luật Đặc xá 2018.
Quy trình và thủ tục quyết định miễn chấp hành hình phạt tù theo bản án hình sự
Cơ quan có thẩm quyền giải quyết hồ sơ miễn chấp hành hình phạt tù
Căn cứ Điều 62 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi bổ sung 2017) và khoản 1 Điều 39 Luật Thi hành án hình sự 2019, hồ sơ đề nghị miễn chấp hành hình phạt tù sẽ được gửi đến và giải quyết bởi Tòa án nhân dân cấp tỉnh hoặc Tòa án quân sự cấp quân khu, nơi người bị kết án đang cư trú hoặc làm việc.
Thành phần hồ sơ đề nghị miễn chấp hành hình phạt
Hồ sơ đề nghị miễn chấp hành hình phạt tù theo quy định tại khoản 1 Điều 39 Luật Thi hành án hình sự 2019 bao gồm:
Bản sao bản án, quyết định của tòa án đã có hiệu lực pháp luật.
Văn bản đề nghị miễn chấp hành hình phạt của Viện trưởng Viện kiểm sát có thẩm quyền.
Đơn xin miễn chấp hành án phạt tù của người bị kết án.
Các chứng cứ, tài liệu xác nhận việc lập công hoặc lập công lớn (bản tường trình và xác nhận của cơ quan chức năng).
Giấy tờ, kết luận về bệnh hiểm nghèo (kết luận bệnh viện hoặc hội đồng giám định y khoa cấp tỉnh trở lên).
Xác nhận hoàn cảnh gia đình đặc biệt khó khăn của chính quyền địa phương nơi người bị kết án cư trú.
Thủ tục giải quyết đề nghị miễn chấp hành hình phạt
Quy trình giải quyết đề nghị miễn chấp hành hình phạt tù diễn ra qua 4 bước cơ bản:
Lập hồ sơ đề nghị: Viện kiểm sát nhân dân cấp tỉnh hoặc Viện kiểm sát quân sự cấp quân khu nơi người bị kết án cư trú hoặc làm việc lập hồ sơ đề nghị gửi Tòa án nhân dân cấp tỉnh hoặc Tòa án quân sự cấp quân khu.
Xem xét, tổ chức phiên họp: Trong vòng 15 ngày kể từ ngày nhận hồ sơ, Chánh án tòa án có thẩm quyền sẽ thành lập Hội đồng xét xử gồm 3 thẩm phán và Kiểm sát viên cùng cấp để xem xét, quyết định miễn chấp hành án.
Thông báo quyết định: Trong vòng 3 ngày làm việc kể từ khi có quyết định, tòa án phải gửi quyết định miễn chấp hành hình phạt cho người được miễn, viện kiểm sát đề nghị, cơ quan thi hành án, chính quyền địa phương và các cơ quan liên quan khác.
Trả tự do: Ngay sau khi nhận được quyết định miễn chấp hành án, trại giam, trại tạm giam hoặc cơ quan thi hành án sẽ làm thủ tục trả tự do cho người được miễn và báo cáo kết quả cho cơ quan có thẩm quyền.
Vấn đề trách nhiệm dân sự của người được miễn chấp hành hình phạt
Theo quy định tại khoản 7 Điều 62 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi bổ sung 2017), việc được miễn chấp hành hình phạt không đồng nghĩa với việc được miễn trách nhiệm dân sự phát sinh từ bản án hình sự. Người được miễn chấp hành hình phạt vẫn phải thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ dân sự như bồi thường thiệt hại, trả lại tài sản theo quyết định của tòa án.
Điều này thể hiện sự công bằng giữa quyền lợi người phạm tội và quyền lợi của các bị hại, tổ chức, cá nhân liên quan trong vụ án.
Những câu hỏi thường gặp liên quan đến căn cứ miễn chấp hành hình phạt theo bản án hình sự
Sự khác biệt giữa “đại xá” và “đặc xá” là gì?
Đặc xá là chính sách khoan hồng đặc biệt của Nhà nước, do Chủ tịch nước quyết định tha tù trước thời hạn cho một số người bị kết án phạt tù hoặc tù chung thân nhân các dịp trọng đại hoặc ngày lễ lớn.
Đại xá là sự khoan hồng lớn hơn, nhằm tha tội hoàn toàn cho một nhóm người phạm tội nhất định, do Quốc hội quyết định trong những sự kiện chính trị quan trọng của đất nước.
Thế nào được coi là “lập công” hoặc “lập công lớn”?
Lập công: Hành động giúp cơ quan chức năng phát hiện, điều tra tội phạm; cứu người trong tình thế hiểm nghèo; cứu tài sản có giá trị từ 50 triệu đồng trở lên; hoặc có thành tích xuất sắc được khen thưởng.
Lập công lớn: Giúp truy bắt tội phạm không liên quan đến tội của bản thân; cứu tài sản có giá trị từ 100 triệu đồng trở lên; hoặc có thành tích đặc biệt xuất sắc được khen thưởng.
Tiêu chí xác định “mắc bệnh hiểm nghèo” như thế nào?
Là những bệnh hiểm nghèo nguy hiểm đến tính mạng, khó chữa hoặc không thể tự phục vụ bản thân, có tiên lượng xấu và nguy cơ tử vong cao như ung thư giai đoạn cuối, nhiễm HIV giai đoạn cuối, lao kháng thuốc, suy gan, suy thận nặng,...
Khái niệm “hoàn cảnh gia đình đặc biệt khó khăn” gồm những gì?
Người bị kết án là lao động chính duy nhất trong gia đình, gia đình bị thiệt hại do thiên tai, tai nạn hoặc có người thân ốm đau kéo dài không ai chăm sóc; thu nhập gia đình dưới chuẩn hộ nghèo được chính quyền địa phương xác nhận.
Làm thế nào để chứng minh “không còn nguy hiểm cho xã hội nữa”?
Bằng chứng có thể là sự cải tạo tốt, tích cực lao động, tham gia hoạt động cộng đồng, hoặc tình trạng sức khỏe suy yếu, mắc bệnh hiểm nghèo, không còn khả năng gây nguy hiểm.
Người bị kết án có thể tự nộp đơn xin miễn chấp hành hình phạt không?
Có, người bị kết án có quyền làm đơn xin miễn chấp hành hình phạt gửi cơ quan có thẩm quyền kèm theo các giấy tờ chứng minh điều kiện đủ.
Miễn chấp hành hình phạt có đồng nghĩa với xóa án tích?
Không. Miễn chấp hành hình phạt là không phải tiếp tục thi hành án, nhưng án tích vẫn còn và chỉ được xóa khi đủ điều kiện theo luật.
Người nước ngoài phạm tội tại Việt Nam có được áp dụng miễn chấp hành hình phạt không?
Có, họ được áp dụng các quy định này như công dân Việt Nam, ngoại trừ trường hợp miễn trừ ngoại giao.
Nếu người được miễn chấp hành hình phạt tái phạm thì sao?
Việc miễn hình phạt cũ không bị tính lại, nhưng việc phạm tội mới có thể bị coi là tình tiết tăng nặng khi xử lý.
Phân biệt “miễn hình phạt” và “miễn chấp hành hình phạt”:
Miễn hình phạt: Người phạm tội không phải chịu hình phạt ngay từ khi xét xử do có tình tiết giảm nhẹ đặc biệt.
Miễn chấp hành hình phạt: Người đã bị kết án nhưng được miễn thi hành án do đáp ứng điều kiện sau khi bản án có hiệu lực.
Dịch vụ tư vấn của Luật sư về thủ tục miễn chấp hành hình phạt theo bản án hình sự
Các dịch vụ tư vấn chuyên nghiệp bao gồm:
Đánh giá khả năng và điều kiện để được miễn chấp hành hình phạt theo bản án hình sự.
Tư vấn chi tiết về căn cứ pháp lý, thủ tục và hồ sơ cần thiết.
Hỗ trợ soạn thảo đơn đề nghị và thu thập các chứng cứ, tài liệu xác nhận.
Liên hệ và theo dõi quá trình giải quyết tại các cơ quan có thẩm quyền như trại giam, viện kiểm sát, cơ quan thi hành án hình sự.
Bảo đảm quá trình tư vấn diễn ra nhanh chóng, chính xác, giúp khách hàng thuận lợi tiếp cận quyền lợi pháp luật.
Việc miễn chấp hành hình phạt theo bản án hình sự là một trong những cơ chế quan trọng thể hiện tính nhân đạo và sự khoan hồng của pháp luật hình sự Việt Nam. Việc nắm bắt rõ các căn cứ, điều kiện, thẩm quyền và quy trình thực hiện sẽ giúp người bị kết án và gia đình có cơ hội thuận lợi để được hưởng quyền lợi này, từ đó góp phần nâng cao hiệu quả công tác cải tạo, giáo dục người phạm tội và bảo vệ an ninh xã hội. Long Phan PMT cam kết cung cấp dịch vụ tư vấn pháp lý chuyên nghiệp, nhanh chóng và hiệu quả, hỗ trợ Quý khách hàng giải quyết các vấn đề liên quan đến miễn chấp hành hình phạt theo bản án hình sự một cách thuận lợi và đúng quy định pháp luật. Liên hệ ngay hotline 1900636387 để được tư vấn miễn phí.
>>> Xem thêm:
Комментарии