XỬ LÝ VI PHẠM THỜI HẠN TRẢ NỢ TRONG HỢP ĐỒNG VAY: QUYỀN PHẠT TIỀN CÓ ĐƯỢC PHÁP LUẬT CÔNG NHẬN?
- luatlongphan
- Dec 1
- 6 min read
Việc người vay chậm thanh toán khoản nợ theo cam kết không còn là vấn đề xa lạ trong các giao dịch dân sự. Nhiều chủ nợ băn khoăn liệu họ có thể áp dụng chế tài phạt tiền, yêu cầu lãi chậm trả hoặc biện pháp pháp lý khác khi bên vay vi phạm thời hạn trả nợ. Không ít hợp đồng vay được lập sơ sài, thiếu điều khoản xử lý vi phạm, khiến bên cho vay gặp khó khăn khi đòi lại tài sản. Bài viết dưới đây phân tích cơ sở pháp lý và thực tiễn về việc áp dụng phạt tiền đối với hành vi chậm trả nợ.
Căn cứ pháp lý cho quyền phạt tiền khi bên vay trả nợ không đúng hạn
Khung pháp lý về hợp đồng vay tài sản được quy định đầy đủ trong Bộ luật Dân sự 2015 (BLDS 2015). Theo quy định tại khoản 1 Điều 466, ngay khi nhận khoản vay, bên vay phải có nghĩa vụ thanh toán đúng thời hạn đã thỏa thuận; nếu không có thỏa thuận khác thì địa điểm trả nợ được xác định tại nơi cư trú hoặc nơi đặt trụ sở của bên cho vay.
Để bảo vệ quyền lợi chính đáng của bên cho vay, pháp luật trao cho họ một số quyền sau:
Yêu cầu trả nợ gốc theo đúng số lượng và chất lượng đã giao.
Yêu cầu trả lãi chậm trả đối với hợp đồng vay không có lãi, với mức 10%/năm tính trên số tiền chậm thanh toán.
Yêu cầu lãi quá hạn đối với hợp đồng có lãi, với mức tối đa bằng 150% lãi suất thỏa thuận.
Yêu cầu phạt vi phạm nếu trong hợp đồng có thỏa thuận về chế tài phạt tiền.
Khởi kiện ra tòa để buộc bên vay thực hiện nghĩa vụ trả nợ.
Đòi lại tài sản vay không kỳ hạn sau khi đã thông báo trước một thời gian hợp lý.
Hai nguồn xác lập quyền phạt tiền trong hợp đồng vay gồm:
Quy định pháp luật
Điều 466 BLDS 2015 quy định nghĩa vụ trả lãi chậm trả được áp dụng ngay cả khi hợp đồng không có thỏa thuận, thể hiện nguyên tắc người vi phạm phải gánh chịu hậu quả pháp lý tương ứng.
Thỏa thuận phạt vi phạm trong hợp đồng
Điều 418 BLDS 2015 cho phép các bên tự thống nhất mức phạt, với điều kiện không trái với đạo đức xã hội, không vượt quá giới hạn pháp luật chuyên ngành và không áp dụng trùng lặp với chế tài khác theo Điều 12 Nghị quyết 01/2019/NQ-HĐTP.
Như vậy, chế tài phạt tiền là công cụ pháp lý nhằm duy trì trật tự giao dịch và bảo vệ bên cho vay mà không đòi hỏi phải chứng minh thiệt hại thực tế.
Mức phạt và phương pháp tính khi yêu cầu Tòa án giải quyết
Nghị quyết 01/2019/NQ-HĐTP quy định chỉ được áp dụng một lần chế tài cho mỗi hành vi vi phạm để tránh xử lý trùng. Căn cứ vào loại hợp đồng vay, cách tính lãi chậm trả và phạt tiền được xác định như sau:
Hợp đồng vay không có lãi
Mức lãi chậm trả tương ứng 10%/năm, bằng 50% của mức lãi suất giới hạn 20%/năm theo Điều 468 BLDS 2015. Lãi chỉ tính trên phần tiền bị chậm trả.
Hợp đồng vay có lãi
Nợ gốc trong hạn nhưng chậm thanh toán: cộng thêm 10%/năm tiền chậm trả lãi.
Nợ gốc quá hạn: áp dụng mức tối đa 150% lãi suất vay trong hợp đồng, trừ trường hợp hai bên có thỏa thuận khác.
Phạt vi phạm hợp đồng
Tòa án chỉ chấp nhận mức phạt nếu phù hợp với thực tế, không quá mức cần thiết và không chồng chéo với lãi quá hạn hoặc các biện pháp chế tài khác.
Trình tự khởi kiện yêu cầu phạt tiền do chậm trả nợ
Việc khởi kiện được thực hiện theo quy định của Bộ luật Tố tụng dân sự 2015.
Bước 1: Xác định điều kiện khởi kiện
Với hợp đồng có kỳ hạn: có thể khởi kiện ngay khi đến hạn mà bên vay không trả.
Với hợp đồng không kỳ hạn: phải thông báo trước một thời gian hợp lý theo Điều 469 BLDS 2015.
Thời hiệu khởi kiện là 03 năm; thẩm quyền thuộc TAND cấp huyện nơi bị đơn cư trú.
Bước 2: Chuẩn bị hồ sơ khởi kiện
Hồ sơ bao gồm:
Đơn khởi kiện theo mẫu 23-DS
Giấy tờ tùy thân của người khởi kiện
Hợp đồng vay hoặc giấy vay nợ
Tài liệu chứng minh việc giao tài sản
Các chứng cứ về yêu cầu đòi nợ
Bảng tính chi tiết số tiền yêu cầu
Bước 3: Soạn thảo đơn khởi kiện
Đơn phải nêu rõ yêu cầu: buộc trả gốc, lãi chậm trả, phạt vi phạm và các khoản chi phí phát sinh.
Bước 4: Nộp đơn khởi kiện
Nộp trực tiếp, gửi bưu điện hoặc gửi online (nếu tòa có hệ thống). Tòa sẽ thông báo kết quả trong 08 ngày làm việc.
Bước 5: Đóng tạm ứng án phí và thụ lý
Thực hiện trong 07 ngày theo quy định của Nghị quyết 326/2016/UBTVQH14.
Bước 6: Giai đoạn chuẩn bị xét xử
Bao gồm thu thập chứng cứ, phiên họp kiểm tra, đối thoại và hòa giải.
Bước 7: Xét xử sơ thẩm
Nếu không đồng thuận với bản án, các bên có thể kháng cáo theo trình tự phúc thẩm.
Một số vấn đề thường gặp về phạt tiền khi chậm trả nợ
Có thể yêu cầu phạt ngay khi chậm 1 ngày không?
Có. Nếu hợp đồng có quy định rõ về thời hạn và phạt vi phạm, bên cho vay được quyền áp dụng chế tài ngay khi có vi phạm.
Không có điều khoản phạt vi phạm thì có phạt được không?
Vẫn được yêu cầu lãi chậm trả theo Điều 466 BLDS 2015, kể cả khi không có thỏa thuận.
Bên vay có thể viện lý do không biết luật để tránh phạt?
Không. Quy định pháp luật mang tính bắt buộc, ai thực hiện giao dịch dân sự đều phải tuân thủ.
Có thể áp dụng đồng thời lãi chậm trả và phạt vi phạm?
Có thể, nhưng Tòa án sẽ bảo đảm nguyên tắc không xử lý trùng một hành vi theo Nghị quyết 01/2019/NQ-HĐTP.
Dịch vụ luật sư hỗ trợ xử lý tranh chấp hợp đồng vay
Long Phan PMT cung cấp dịch vụ pháp lý trọn gói trong các tranh chấp về hợp đồng vay và xử lý vi phạm nghĩa vụ trả nợ:
Tư vấn tính hợp pháp của giao dịch và khả năng thu hồi nợ.
Hướng dẫn xác định mức phạt và lãi chậm trả.
Soạn thảo đơn và chuẩn bị hồ sơ khởi kiện.
Thu thập, sắp xếp chứng cứ chứng minh quan hệ vay.
Đại diện làm việc và tham gia tố tụng tại tòa.
Tư vấn thủ tục thi hành án.
Hỗ trợ thương lượng, hoà giải ngoài tố tụng.
Tư vấn biện pháp bảo vệ tài sản của bên cho vay.
Việc áp dụng phạt tiền và lãi chậm trả đối với hành vi vi phạm thời hạn trả nợ hoàn toàn được pháp luật cho phép. Hiểu đúng các quy định của BLDS 2015 và Nghị quyết 01/2019/NQ-HĐTP sẽ giúp bên cho vay bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình một cách hiệu quả. Long Phan PMT cam kết cung cấp dịch vụ tư vấn nhanh chóng – chuyên nghiệp – đúng quy định, hỗ trợ tối đa trong việc giải quyết tranh chấp hợp đồng vay.Liên hệ ngay hotline 1900636387 để được tư vấn miễn phí.
>>> Xem thêm:
Comments