QUY TRÌNH KHÁM NGHIỆM HIỆN TRƯỜNG TRONG VỤ ÁN HÌNH SỰ
- luatlongphan
- Dec 4
- 5 min read
Khám nghiệm hiện trường là một hoạt động điều tra quan trọng trong tố tụng hình sự, đóng vai trò then chốt trong việc thu thập chứng cứ và làm sáng tỏ sự thật khách quan của vụ án. Thủ tục này do Điều tra viên chủ trì, có sự tham gia của Kiểm sát viên, người chứng kiến và các đối tượng khác theo quy định của pháp luật. Bài viết này tổng hợp các quy định về khám nghiệm hiện trường, giúp các bên liên quan nắm rõ quy trình và trách nhiệm của mình.
Mục đích và Nguyên tắc Khám Nghiệm Hiện Trường
Khám nghiệm hiện trường là biện pháp điều tra nhằm xác minh các dấu vết, vật chứng và tình tiết khách quan tại nơi xảy ra hoặc phát hiện tội phạm. Theo Khoản 1 Điều 201 Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015, mục tiêu chính của hoạt động này bao gồm:
Phát hiện dấu vết do tội phạm để lại.
Thu thập vật chứng, tài liệu, dữ liệu điện tử liên quan.
Làm rõ các tình tiết quan trọng phục vụ giải quyết vụ án.
Để bảo đảm hiệu quả và giá trị pháp lý, quá trình khám nghiệm phải tuân theo các nguyên tắc sau (Điều 2 Thông tư 98/2024/TT-BCA):
Tuân thủ pháp luật: Mọi hoạt động phải đúng quy định của Bộ luật Tố tụng Hình sự và các văn bản liên quan.
Kịp thời và chính xác: Thực hiện nhanh chóng nhưng vẫn tỉ mỉ, khoa học và khách quan.
Chỉ đạo tập trung, phối hợp chặt chẽ: Điều tra viên điều hành toàn bộ quá trình, phối hợp đồng bộ giữa các lực lượng.
Bảo toàn hiện trường và chứng cứ: Giữ nguyên hiện trạng, tránh làm xáo trộn, sử dụng phương pháp khoa học để ghi nhận chứng cứ.
An toàn và bảo mật: Đảm bảo an toàn cho tất cả thành phần tham gia, đồng thời bảo mật thông tin vụ án.
Công khai, minh bạch: Hoạt động phải có sự tham gia của các bên theo quy định để đảm bảo tính khách quan.
Thẩm quyền và Thành phần Tham gia
Thẩm quyền chủ trì
Khám nghiệm hiện trường được tổ chức và giám sát bởi các cơ quan tố tụng có thẩm quyền nhằm bảo đảm tính minh bạch và giá trị chứng cứ:
Cơ quan Cảnh sát Điều tra: Theo Khoản 1 Điều 201 BLTTHS 2015, Điều tra viên được phân công vụ án sẽ trực tiếp chủ trì, quyết định phạm vi, địa điểm, thời gian, phương pháp khám nghiệm và thu giữ chứng cứ.
Viện Kiểm sát: Khoản 2 Điều 201 BLTTHS 2015 quy định Viện kiểm sát cùng cấp phải cử Kiểm sát viên giám sát trực tiếp để đảm bảo tính hợp pháp trong toàn bộ quá trình.
Thành phần tham gia
Bắt buộc:
Điều tra viên: Chủ trì, chỉ đạo toàn bộ hoạt động.
Kiểm sát viên: Giám sát việc tuân thủ pháp luật.
Người chứng kiến: Có quyền ghi ý kiến và ký xác nhận (đại diện chính quyền địa phương, cơ quan, tổ chức hoặc công dân đủ 18 tuổi trở lên).
Có thể tham gia tùy vụ án:
Bị can, người bị hại.
Người bào chữa, bảo vệ quyền lợi của bị hại.
Người làm chứng và chuyên gia (pháp y, kỹ thuật hình sự, CNTT…) hỗ trợ chuyên môn.
Trình tự và Thủ tục Khám Nghiệm Hiện Trường
Quy trình khám nghiệm hiện trường được chia thành ba giai đoạn chính: chuẩn bị, tiến hành và kết thúc.
Chuẩn bị
Thông báo Viện kiểm sát: Điều tra viên phải thông báo thời gian, địa điểm cho Viện kiểm sát cùng cấp để cử Kiểm sát viên giám sát.
Chuẩn bị lực lượng và phương tiện: Thiết bị kỹ thuật, máy ảnh, quay phim, hóa chất, dụng cụ thu thập và bảo quản chứng cứ.
Bảo vệ và xác định phạm vi: Kiểm tra hiện trường, xác định phạm vi và bảo vệ hiện trường theo quy định pháp luật.
Quy trình tiến hành
Quan sát tổng thể: Khảo sát toàn bộ hiện trường từ ngoài vào trong, xác định dấu vết, vật chứng, tử thi, các điểm mốc.
Khám nghiệm chi tiết: Ghi nhận, chụp ảnh, quay phim, lập sơ đồ và mô tả từng chi tiết vật chứng.
Thu lượm và bảo quản chứng cứ: Đóng gói, ghi chép đầy đủ vị trí, thời gian, tình trạng ban đầu của vật chứng.
Kết thúc và lập biên bản
Kết thúc khám nghiệm: Điều tra viên đánh giá kết quả và công bố kết thúc buổi khám nghiệm.
Lập biên bản: Biên bản chi tiết về thời gian, địa điểm, thành phần tham gia, điều kiện hiện trường, kết quả khám nghiệm.
Ký biên bản và bảo quản: Tất cả thành phần tham gia ký tên, vật chứng niêm phong và bàn giao cơ quan có thẩm quyền.
Các hoạt động bổ sung sau khám nghiệm
Thu mẫu so sánh: Thu thập mẫu phục vụ giám định, đối chiếu dấu vết, vật chứng với đối tượng cụ thể. Thực hiện theo nguyên tắc khoa học: xác định loại mẫu, số lượng, phương pháp thu thập, niêm phong và ghi nhận trong biên bản.
Dựng lại hiện trường: Tái hiện hành vi hoặc diễn biến vụ án để xác minh tình tiết. Yêu cầu có sự giám sát của Kiểm sát viên, người chứng kiến, có thể có sự tham gia của bị can, bị hại hoặc nhân chứng. Quá trình ghi âm, quay phim, lập biên bản chi tiết và đảm bảo an toàn.
Dịch vụ Tư vấn Khám Nghiệm Hiện Trường tại Long Phan PMT
Long Phan PMT cung cấp dịch vụ tư vấn chuyên sâu về khám nghiệm hiện trường trong vụ án hình sự, giúp khách hàng hiểu rõ quyền và nghĩa vụ, đồng thời hỗ trợ tham gia tố tụng:
Tư vấn quyền và nghĩa vụ của các bên tham gia.
Hỗ trợ tham gia với tư cách người bào chữa hoặc đại diện pháp luật.
Đại diện trong thủ tục tố tụng liên quan đến khám nghiệm.
Hỗ trợ khiếu nại, tố cáo vi phạm trong quá trình khám nghiệm.
Câu hỏi thường gặp
Bị can có quyền từ chối tham gia không?
Bị can không thuộc thành phần bắt buộc, có quyền không tham gia. Tuy nhiên, khi cơ quan điều tra yêu cầu, bị can phải chấp hành.
Có thể khám nghiệm lại hiện trường không?
Có, nếu cần bổ sung thông tin hoặc phát hiện mới, cơ quan có thẩm quyền có thể tiến hành lần hai.
Người chứng kiến có được trả công không?
Có, theo quy định về chế độ chi phí đối với người tham gia tố tụng.
Hiểu rõ quy định về khám nghiệm hiện trường giúp bảo vệ quyền lợi hợp pháp và tham gia tố tụng hiệu quả. Việc hiểu rõ quy định về khám nghiệm hiện trường giúp bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các bên, đảm bảo quy trình tố tụng minh bạch và hiệu quả. Long Phan PMT cam kết cung cấp dịch vụ tư vấn chuyên nghiệp, nhanh chóng và hiệu quả, giúp Quý khách hàng giải quyết các vấn đề pháp lý liên quan một cách thuận lợi và đúng quy định. Liên hệ ngay hotline 1900636387 để được tư vấn miễn phí.
>>> Xem thêm:
Comments