PHÂN BIỆT TỘI NGỘ SÁT VÀ TỘI GIẾT NGƯỜI: CÁC KHÍA CẠNH PHÁP LÝ CẦN BIẾT
- luatlongphan
- Aug 12
- 7 min read
Khái niệm tội ngộ sát thường bị nhầm lẫn với tội giết người do bản chất của cả hai hành vi đều dẫn đến cái chết của một người. Tuy nhiên, sự khác biệt mấu chốt nằm ở ý định và yếu tố lỗi của người phạm tội. Việc phân định rạch ròi giữa hai tội danh này là rất quan trọng, bởi nó ảnh hưởng trực tiếp đến việc định tội, mức hình phạt, và các trách nhiệm pháp lý khác. Bài viết này sẽ đi sâu phân tích các yếu tố cấu thành tội ngộ sát, cách thức phân biệt với tội giết người, cùng với các yếu tố ảnh hưởng đến bản án.
Tội ngộ sát được định nghĩa như thế nào?
Tội ngộ sát là hành vi làm chết người do lỗi vô ý. Căn cứ vào Bộ luật Hình sự (BLHS), tội ngộ sát xảy ra khi người thực hiện hành vi không có chủ đích hay ý muốn tước đoạt tính mạng của nạn nhân. Trách nhiệm hình sự đối với tội danh này phụ thuộc vào mức độ của hành vi và việc có đáp ứng các yếu tố cấu thành tội phạm hay không.
Theo quy định của pháp luật, người phạm tội ngộ sát có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo một trong hai tội danh sau, tùy thuộc vào yếu tố cấu thành:
Tội vô ý làm chết người (Điều 128 BLHS 2015, sửa đổi 2017).
Tội vô ý làm chết người do vi phạm quy tắc nghề nghiệp hoặc quy tắc hành chính (Điều 129 BLHS).
Các yếu tố cấu thành tội ngộ sát (Điều 128 BLHS)
Để xác định một người có phạm tội ngộ sát hay không, cần xem xét các yếu tố cấu thành tội phạm dưới đây:
Chủ thể:
Chủ thể của tội ngộ sát là người từ đủ 16 tuổi trở lên và có đầy đủ năng lực trách nhiệm hình sự.
Người không có năng lực trách nhiệm hình sự do mắc bệnh tâm thần hoặc bệnh khác làm mất khả năng nhận thức sẽ không phải chịu trách nhiệm.
Ngoài trách nhiệm hình sự, người phạm tội còn phải bồi thường thiệt hại cho gia đình nạn nhân theo quy định của pháp luật dân sự.
Mặt khách thể:
Tội ngộ sát trực tiếp xâm phạm đến quyền sống, quyền thiêng liêng và bất khả xâm phạm của con người.
Mặt chủ quan: Tội ngộ sát được thực hiện với lỗi vô ý, bao gồm:
Vô ý do tự tin: Người phạm tội thấy trước hành vi của mình có thể gây ra hậu quả chết người nhưng tin rằng hậu quả đó sẽ không xảy ra hoặc có thể ngăn chặn được.
Vô ý do cẩu thả: Người phạm tội không thấy trước hậu quả nguy hiểm mặc dù phải thấy và có thể thấy trước.
Mặt khách quan:
Hành vi khách quan là hành động hoặc không hành động vô ý làm chết người.
Hậu quả chết người là dấu hiệu bắt buộc. Nếu hậu quả này chưa xảy ra, người có hành vi sẽ không bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội ngộ sát.
Sự khác biệt giữa tội giết người và tội ngộ sát
Điểm khác biệt cốt lõi giữa tội giết người và tội ngộ sát nằm ở mục đích và yếu tố lỗi.
Tội giết người (Điều 123 BLHS) được thực hiện với ý định tước đoạt tính mạng của người khác, thể hiện qua lỗi cố ý trực tiếp hoặc gián tiếp.
Tội ngộ sát (Điều 128 BLHS) không có ý định này, mà là hành vi làm chết người do lỗi vô ý (vô ý do tự tin hoặc vô ý do cẩu thả).
Ngoài ra, độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự đối với tội giết người có thể từ 14 tuổi (đối với tội phạm rất nghiêm trọng), trong khi tội ngộ sát yêu cầu người phạm tội phải từ đủ 16 tuổi trở lên.
Yếu tố quyết định mức hình phạt tội ngộ sát
Khi xét xử, Tòa án sẽ căn cứ vào Điều 50 BLHS 2015 để đưa ra phán quyết về mức hình phạt đối với tội ngộ sát. Quyết định đi tù bao nhiêu năm phụ thuộc vào nhiều yếu tố như tính chất, mức độ nguy hiểm của hành vi, nhân thân người phạm tội, và các tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ.
Tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự:
Theo Điều 51 BLHS, một số tình tiết có thể giúp giảm nhẹ hình phạt bao gồm: tự thú, thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải, bồi thường thiệt hại.
Những hành động này thể hiện thái độ tích cực của bị cáo trong việc hợp tác với cơ quan điều tra và khắc phục hậu quả.
Nếu người phạm tội có ít nhất hai tình tiết giảm nhẹ được quy định tại Khoản 1 Điều 51 BLHS, Tòa án có thể quyết định hình phạt dưới mức thấp nhất của khung hình phạt được áp dụng.
Tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự:
Các tình tiết tăng nặng theo Điều 52 BLHS bao gồm: phạm tội có tổ chức, tái phạm, lợi dụng chức vụ quyền hạn, phạm tội có tính chất côn đồ,...
Thái độ ngoan cố, không thành khẩn cũng có thể bị xem xét là tình tiết tăng nặng.
Lưu ý, các tình tiết đã được sử dụng để định tội hoặc định khung hình phạt sẽ không được coi là tình tiết tăng nặng.
Nhân thân và các yếu tố khác:
Nhân thân của bị cáo (lý lịch, hoàn cảnh sống, tiền án, tiền sự) là yếu tố quan trọng để Tòa án cân nhắc.
Vai trò và mức độ tham gia vào vụ án (chủ mưu, giúp sức) cũng ảnh hưởng đến mức hình phạt.
Hậu quả của tội phạm (thiệt hại về người và của) sẽ được xem xét cụ thể để đưa ra mức án phù hợp.
Trách nhiệm bồi thường dân sự khi ngộ sát
Ngoài trách nhiệm hình sự, người phạm tội ngộ sát còn phải chịu trách nhiệm dân sự.
Theo Điều 30 Bộ luật Tố tụng hình sự, vấn đề dân sự (bồi thường thiệt hại) thường được giải quyết cùng với vụ án hình sự.
Điều 591 Bộ luật Dân sự 2015 quy định rõ về trách nhiệm bồi thường thiệt hại do tính mạng bị xâm phạm.
Người gây thiệt hại phải bồi thường toàn bộ thiệt hại thực tế, bao gồm: chi phí mai táng hợp lý, tiền cấp dưỡng cho người phụ thuộc và một khoản tiền bù đắp tổn thất về tinh thần cho thân nhân nạn nhân.
Việc chủ động bồi thường thiệt hại cũng là một tình tiết giảm nhẹ trong quá trình xét xử hình sự.
Giải đáp một số câu hỏi thường gặp
Làm thế nào để phân biệt lỗi vô ý do tự tin và vô ý do cẩu thả?
Vô ý do tự tin: Người phạm tội nhận thức được rủi ro nhưng tin tưởng một cách chủ quan rằng hậu quả sẽ không xảy ra hoặc có thể kiểm soát được.
Vô ý do cẩu thả: Người phạm tội không nhận thức được rủi ro mặc dù theo quy định pháp luật và hoàn cảnh cụ thể, họ phải nhận thức được.
Thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự đối với tội ngộ sát là bao lâu?
Đối với tội phạm nghiêm trọng (khung hình phạt 1), thời hiệu là 10 năm.
Đối với tội phạm rất nghiêm trọng (khung hình phạt 2), thời hiệu là 15 năm.
Tội ngộ sát có "phạm tội chưa đạt" không?
Không. Tội ngộ sát đòi hỏi hậu quả chết người phải xảy ra. Do lỗi là vô ý, không có ý định từ trước, nên không thể có giai đoạn chuẩn bị hoặc phạm tội chưa đạt.
Khi nào thì người phạm tội ngộ sát được hưởng án treo?
Ngoài việc có ít nhất 02 tình tiết giảm nhẹ và không có tình tiết tăng nặng, người phạm tội còn phải đáp ứng các điều kiện khác như: mức án không quá 3 năm tù, có nhân thân tốt, có nơi cư trú/làm việc rõ ràng và việc cho hưởng án treo không gây nguy hiểm cho xã hội.
Người dưới 16 tuổi có thể phạm tội ngộ sát không?
Theo Điều 12 và Điều 128 BLHS, người từ đủ 16 tuổi trở lên mới phải chịu trách nhiệm hình sự về tội ngộ sát.
Dịch vụ bào chữa cho tội ngộ sát của Long Phan PMT
Với kinh nghiệm chuyên sâu trong lĩnh vực pháp luật hình sự, đội ngũ luật sư của Long Phan PMT sẵn sàng hỗ trợ khách hàng trong các vụ án ngộ sát.
Tư vấn pháp lý và tham gia tố tụng:
Tư vấn về các quy định pháp luật liên quan, quyền và nghĩa vụ của thân chủ.
Tham gia vào quá trình điều tra, đảm bảo mọi thủ tục tố tụng diễn ra khách quan, đúng luật.
Tiếp cận hồ sơ vụ án, nghiên cứu chứng cứ và xây dựng luận cứ bào chữa vững chắc.
Hỗ trợ thu thập chứng cứ và thương lượng:
Hỗ trợ tìm kiếm, thu thập các chứng cứ và tình tiết có lợi, đặc biệt là các tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự.
Hỗ trợ thương lượng và thỏa thuận về việc bồi thường thiệt hại với gia đình nạn nhân.
Đại diện tại phiên tòa và tư vấn sau xét xử:
Đại diện và trình bày luận cứ bào chữa tại các phiên tòa.
Giải thích bản án, tư vấn về quyền kháng cáo và các thủ tục pháp lý liên quan.
Tóm lại, việc phân biệt chính xác giữa tội ngộ sát và tội giết người là then chốt trong pháp luật hình sự, với điểm khác biệt chính là ở yếu tố lỗi (vô ý vs. cố ý). Khi một vụ án xảy ra, việc nắm vững các yếu tố cấu thành tội ngộ sát, các điều kiện về hình phạt và trách nhiệm bồi thường là cần thiết. Nếu Quý khách hàng cần hỗ trợ pháp lý chuyên nghiệp để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp trong các vụ án hình sự, hãy liên hệ ngay với Long Phan PMT. Đội ngũ luật sư hình sự giàu kinh nghiệm của chúng tôi cam kết cung cấp dịch vụ chuyên nghiệp, nhanh chóng và hiệu quả. Liên hệ hotline 1900636387 để được tư vấn miễn phí.
>>> Xem thêm:
Comments